Organen en cellen

De torso
Uitleg
Samenvatting
Oefenen
Uitleg
Samenvatting
Het menselijk lichaam is opgebouwd uit organen. Bekende organen zijn de hersenen, de ogen, de huid, het hart en de lever. Een orgaan is een onderdeel van een organisme met een functie. Bladeren van een plant zijn dus ook een orgaan. Organen die samenwerken wordt een orgaanstelsel genoemd.

​Organen zijn opgebouwd uit cellen. Cellen zijn de kleinste bouwstenen van het leven. Een groep bij elkaar liggende cellen die allemaal dezelfde functie hebben noem je een weefsel. Enkele voorbeelden daarvan zijn: bindweefsel, beenweefsel, vetweefsel, spierweefsel en zenuwweefsel.

Als je de begrippen van groot naar klein zet krijg je:

Biologie (de leer van het leven)
Organisme (levende wezens)
Orgaanstelsel (samenwerkende organen)
Orgaan (onderdeel van een organisme met een functie)
Weefsel (groep cellen met dezelfde vorm en functie)
Cel (kleinste bouwstenen van een organisme)
Orgaanstelsels
Nummer
Stelsel
Functie
Voorbeeld organen
A
Beenderenstelsel
Stevigheid en bescherming voor het lichaam.
Schedel, rib, wervelkolom, dijbeen
B
Spierenstelsel
Het lichaam laten bewegen.
Biceps, buikspieren, dijspier
C
Verteringsstelsel
Voedsel verteren.
Slokdarm, lever, maag, dunne darm, dikke darm
D
Ademhalingsstelsel
Ademhalen.
Luchtpijp, bronchie, long
E
Bloedvatenstelsel
Bloed rondpompen door het lichaam.
Hart, aorta, holle ader
F
Zenuwstelsel
Waarnemen en reageren op de omgeving.
Hersenen, ruggenmerg, zenuw
Organisme - Orgaan - Weefsel - Cel
Foto
Bij een dier (mens)
Foto
Bij een plant
Oefenen
De microscoop
Uitleg
Samenvatting
Oefenen
Uitleg
Samenvatting
​​Een microscoop is een instrument voor het bestuderen van dingen, die te klein zijn om goed met het blote oog te kunnen worden gezien.

Antoni van Leeuwenhoek wordt vaak genoemd als uitvinder van de microscoop, maar vermoedelijk was hij meer de eerste wetenschapper die de microscoop sterk wist te verbeteren en daarmee een veel sterkere vergroting kon maken. 

De schoolmicroscoop is een lichtmicroscoop en vergroot vaak tot 400 of 600 keer. Je hebt ook elektronenmicroscopen die tot wel 100.000 keer kan vergroten.

Om goed met de microscoop om te kunnen gaan is het belangrijk dat je de namen en functies goed kent.
Onderdelen met functie
Onderdeel
Functie
Oculair
​De bovenste lens.
Statief
​Hieraan pak je de microscoop vast.
Grote schroef
Knop voor grove scherpstelling.
Kleine schroef
Knop voor  scfijneherpstelling.
Voet
Onderkant van de microscoop.
Tubus
​Buis waar het oculair in zit.
Revolver
​Draaibare schijf waaraan de objectieven zitten.
Objectief
De onderste lens.
Preparaatklem
​Klemt het preparaat vast.
Tafel
​Hier leg je het preparaat op.
Diafragma
​Regelt de hoeveelheid licht die door de lenzen valt.
Lamp
Laat licht door de lezen vallen.
Van groot naar klein
Oefenen
Werken met de microscoop
Uitleg
Samenvatting
Oefenen
Uitleg
Samenvatting
Maken preparaat
1 - Doe een druppel water of kleurstof op een (schoon) objectglas.
2 - Leg een dun, doorzichtig voorwerp in de druppel.
3 - Zet een dekglas schuin tegen de druppel en laat deze m.b.v. een prepareernaald voorzichtig zakken.
4 - Zuig de overtollige vloeistof weg.
5 - Breng een druppel water tegen het dekglas als je preparaat uitdroogt.
Scherpstellen
​1. Draai de tafel helemaal omlaag en draai het kleinste objectief (B) voor.
2. Zet het lampje (C) aan en het diafragma goed open.
3. Leg het preparaat in het midden tussen de preparaatklemmen.
4. Kijk van opzij en draai de tafel helemaal omhoog.
5. Kijk door het oculair (A).
6. Draai met de grote schroef de tafel langzaam omlaag, stop als het scherp is.
7. Stel met de kleine schroef nauwkeurig scherp.
8. Bepaal met het diafgrama de juiste hoeveelheid licht.
9. Kijk van opzij en draai een groter objectief voor. Stel voorzichtig scherp met de kleine schroef.
Opruimen
​1. Lamp uit.
2. Kleinste objectief voordraaien.
3. Tafel helemaal naar beneden draaien.
4. Preparaat onder de klemmen vandaan halen.
5. Preparaat opruimen. Dekglas in de prullebak, objectglas in de pot met water.
6. Snoer losjes om de tubus draaien.
7. Stofhoes weer over de microscoop.
8. Microscoop terugzetten. Dragen met twee handen.
9. Rest opruimen.
10. Werkplek opruimen en schoonmaken!
11. Krukjes weer onder de tafel.
Oefenen
Cellen
Uitleg
Samenvatting
Oefenen
Uitleg
Samenvatting
​Planten en dieren zijn beiden opgebouwd uit kleine bouwsteentjes: de cellen. De cellen van een plant bestaan echter wel uit andere onderdelen dan de cellen van een dier.
Onderdelen met functie
Onderdeel
Functie
Cytoplasma
Stroperige vloeistof in de cel.
Celmembraan
Buitenste laagje van het cytoplasma.
Celkern
Regelt alles wat er in de cel gebeurt.
Celwand
Harde laag om de plantencel.
Vacuole
Blaasje gevuld met vocht.
Bladgroenkorrel
Hierin vindt de fotosynthese plaats.
Intercellulaire ruimte
Ruimtes tussen de cellen gevuld met lucht.
Drie typen plastiden
Foto
Bladgroenkorrels
Foto
Kleurstofkorrels
Foto
Zetmeelkorrels
Oefenen
De ligging van organen
Uitleg
Samenvatting
Oefenen
Uitleg
Samenvatting
Wanneer er een dwarsdoorsnede van een torso wordt gemaakt, krijg je een heel ander beeld van de ligging van de organen. De meest gebruikte doorsneden die worden gebruikt om de organen te benoemen zijn doorsnedes ter hoogte van het hart, net onder het middenrif en ter hoogte van de navel.

Handig is het om eerst in de afbeelding te bepalen wat de buikkant, de rugkant, links en rechts. De wervelkolom kan hiervoor een handig hulpmiddel zijn.
Organen van dieren
Foto
Hond
Foto
Kat
Foto
Rund
Oefenen